SAMBIL meninjau sarang lebah di halaman rumahnya, ketua kampung Orang Asli Gakuyah Wahid Yahim merenung kelangsungan hidupan liar di tanah lembap Tasek Bera, tasik semula jadi terbesar di Malaysia.
“Kijang (rusa) pernah menjadi pemandangan biasa di sini, tetapi tidak lagi. Kami menganggap diri bertuah jika terserempak dengan ikan yang jarang ditemui atau haiwan lain.
“Tasik ini pernah menerima ramai pengunjung termasuk pengkaji asing dan penduduk kampung di sini telah mendapat manfaat daripada ekopelancongan,” kata lelaki Semelai berusia 65 tahun yang lebih dikenali sebagai Pak Wahid itu.
Beliau berkata, penduduk kampung dahulunya terlibat dalam peluang ekonomi yang ditawarkan oleh tanah lembap itu, dengan beberapa menjadi pemandu pelancong, pengusaha bot dan penjaja berhampiran tasik.
“Bagaimanapun, keadaan berubah selepas Tasek Bera ditetapkan sebagai tapak Ramsar pada 1994. Sekarang, kita tidak tahu apa yang berlaku di sana,” katanya.
Selepas pengisytiharan itu, katanya, penduduk kampung dilarang menjalankan aktiviti pelancongan dan rekreasi di situ termasuk memancing dan berkhemah yang kini telah diambil alih pihak berkuasa.
“Kami tidak pasti sama ada penyelidikan sedang dilakukan ke atas tanah lembap kerana tiada siapa yang terlibat dengan kami,” katanya.
Ramai juga penduduk kampung yang berhenti ke kawasan paya di sekitar Tasek Bera untuk mencari hasil hutan selepas ia diisytiharkan sebagai tapak Ramsar.
Sebaliknya, ramai yang telah mendapat pekerjaan di ladang getah dan kelapa sawit berhampiran.
“Walaupun Tasek Bera adalah tapak yang dilindungi, kami melihat pembukaan ladang kelapa sawit dan getah di sekelilingnya. Kegiatan manusia di kawasan sekitar telah meninggalkan kesan langsung kepada haiwan itu.”
Seorang lagi penduduk kampung, Romani Mohamad, 57, berkata, masyarakatnya perlu dilibatkan dalam aktiviti pemuliharaan tanah bencah.
“Tiada siapa yang lebih mengenali Tasek Bera daripada kami.
“Kita harus mempunyai sekurang-kurangnya seorang wakil dalam pasukan memantau dan melindungi tapak.
“Kami berharap kami boleh mendapatkan ruang untuk menguruskan gerai dan menganjurkan program kesedaran untuk mendidik orang ramai mengenai tanah lembap. Belia juga boleh memainkan peranan dalam memelihara kawasan itu.”
Beliau meminta kerajaan mempertimbangkan untuk mengadakan sambutan Hari Orang Asli Sedunia, yang diadakan pada 9 Ogos setiap tahun, di Tasek Bera.
Pengunjung boleh mengetahui lebih lanjut tentang orang Semelai dan budaya mereka, manakala yang kedua akan mendapat manfaat daripada pelancongan, katanya.
Romani berkata, orang tuanya memberitahunya bahawa Bera adalah versi singkatan daripada perkataan berabak, yang bermaksud banyak (banyak) dalam bahasa Melayu.
Orang Asli di sana menggunakan perkataan itu untuk menggambarkan pokok yang ditebang yang hanyut ke hilir dan berkumpul di muara, tambahnya.
Presiden Persatuan Pencinta Alam Malaysia Profesor Dr Ahmad Ismail mencadangkan supaya satu jawatankuasa bebas ditubuhkan untuk memantau tanah lembap di Malaysia, termasuk tujuh tapak Ramsarnya: Tasek Bera di Pahang; Tanjung Piai, Pulau Kukup dan Sungai Pulai di Johor; Taman Negara Tanah Lembap Kuching di Sarawak; serta Tanah Lembap Segama dan Kota Kinabalu di Sabah.
“Jawatankuasa itu perlu bermesyuarat secara berkala untuk membincangkan isu berkaitan tanah lembap berdasarkan senarai semaknya dan memberi cadangan kepada pihak berkuasa tentang cara melindunginya.
“Orang Asli boleh menjadi mata dan telinga mereka.”
Tanah lembap berfungsi sebagai span semula jadi yang memerangkap dan melepaskan air permukaan secara perlahan, dan merupakan rumah kepada banyak spesies flora dan fauna.
Faedah ekonomi dan ekologi tanah lembap lain termasuk penambahan air bawah tanah, penyelenggaraan jadual air untuk pertanian, kawalan banjir, perlindungan dan penstabilan pantai, dan pengurangan perubahan iklim.
Terdapat 91 tapak tanah lembap di negara ini, 55 daripadanya berada di semenanjung dan 18 setiap satu di Sabah dan Sarawak, kata laporan kebangsaan mengenai Tanah Lembap di Laut China Selatan (Malaysia).
